Geschreven door Jeroen Hermans
Sinds de kerst van 2019 probeer ik veganistisch te eten na het kijken van de Netflix documentaire The Game Changer. Ik heb, samen met mijn gezinsleden, al vaker stil gestaan bij de ethische aspecten van het eten van dieren en dierlijke producten. De stap kwam dus niet in een opwelling.
Gek genoeg waren de positieve gezondheidsclaims voor mijn doorslaggevend. Als veganistisch eten ook nog eens gezonder is, dan is er bijna geen goed argument meer om dierlijke producten te blijven eten was onze gedachte.
Nu inmiddels een half jaar verder bevalt het dieet mij nog steeds goed. Mijn gezinsleden doen inmiddels ook grotendeels mee. Het valt mij vooral op hoe makkelijk het is om de dierlijke producten te mijden. Van te voren heb ik vaak gedacht en benoemd dat het weglaten van kaas een onhaalbare kaart was voor mij. Nou niets is minder waar gebleken want ik heb er niet één dag moeite mee gehad.
Veganistisch eten is wel een puzzel omdat ik op zoek moesten naar nieuwe ingrediënten, recepten en bereidingswijzen. En het is belangrijk dat je enkele elementen gaat suppleren: bv B12, Magnesium, D3, Chroom, visolie, K1 en Selenium.
Volgens recente inzichten is het voor iedereen (ongeacht dieet) raadzaam om veel van deze vitaminen en elementen te suppleren omdat ook dierlijke producten niet genoeg van deze stoffen (meer) bevatten.
En de zoektocht naar nieuwe recepten en ingrediënten kan best leuk zijn. Het resultaat is dat ik nu mijn gezin voorzie van zelfgemaakte linzen burgers, tofu smeerkaas en hummus. Kost iets meer tijd maar omdat we in één keer een grote hoeveelheid maken valt dat wel mee. Een mooie bijkomstigheid is dat zo'n 100% planten dieet een stuk goedkoper is. De bezoekjes aan de supermarkt worden daardoor weer iets leuker.
Dus het nieuwe dieet bevalt goed maar voelen we ons nu gezonder? Dat was toch tenslotte het effect dat ons het laatste zetje heeft gegeven om het veganisme uit te proberen.
Ik ben ondertussen een aantal kilo's lichter geworden (BMI 23 naar BMI 22) dus dat lijkt gunstig voor de gezondheid. Verder merk ik geen verschil op andere vlakken zoals slaap, fitheid of welzijn. Ik bemerk op conditie, prestatie, herstel of kracht eigenlijk ook geen effect, maar ik sport niet intensief dus dat kan ik niet goed toetsen.
Het is natuurlijk maar één ervaring (n=1) dus sowieso niet informatief voor diegene die willen weten of een veganistisch dieet gezond is. Dat is materie voor voedingsexperts.
Naast gezond zou het dieet ook goed zijn voor de planeet. Vanuit de missie van stichting Hart voor Bos ben ik met name geïnteresseerd in de invloed op de voedsel-voetafdruk. Dat is gelukkig een stuk eenvoudiger te duiden dan die gezondheidseffecten.
Even het principe: voor het maken van dierlijke producten is veel veevoer nodig en daarmee veel ruimte om dat te verbouwen. Als we onze voeding direct uit planten halen is veel minder landbouwgrond nodig en is er dus veel meer ruimte beschikbaar voor de natuur.
Ik wilde eerst zelf wat sommetjes maken op basis van rapporten en nieuwsartikelen maar vond toen dit onderzoek uit 2019, gepubliceerd in Science waarin al het harde rekenwerk al voor me was uitgevoerd.
Voordat ik die conclusies deel wil ik toch ook nog even een ander leuk weetje delen die ik tijdens mij zoektocht tegen kwam over het grondgebruik dat nodig is voor de Nederlandse voedselconsumptie.
Klaarblijkelijk is voor onze voedselproductie maar liefst 5 miljoen ha, ofwel 1,5x het landoppervlak van Nederland (dat 3,3 miljoen ha groot is), landbouwgrond nodig. Het meeste van die grond ligt niet in Nederland. West Europa en Brazilië huisvesten het meeste van dit areaal (beide meer dan 1 miljoen ha). Dit is mooi weergegeven in het hiernaast weergegeven figuur uit een artikel van de Correspondent. Ik was altijd in de veronderstelling dat Nederland een netto voedsel exporteur was maar slechts een fractie van wat we zelf eten zouden we in Nederland kunnen verbouwen. In het Science onderzoek uit 2019 staat deze conclusie over de invloed van een veganistisch dieet op het landbouw areaal:
"De onderzoekers berekenden dat als we ons gemiddelde huidige dieet zouden veranderen naar een plantaardig dieet, we 3,1 miljard minder hectare landbouwgrond nodig hebben – een afname van 76 procent". Om dit in perspectief te plaatsen: het huidige areaal bos in de Amazone bedraagt 0,55 miljard hectare. Als iedereen op aarde dus veganistisch wordt zouden we ongeveer 6 nieuwe amazones kunnen bij planten.
Nog een perspectief: het totale areaal bos op aarde bedraagt 4 miljard ha. De ruimte die vrij kan komen door ons dieet aan te passen samen met de reeds beschikbare ruimte voor extra bos (1 miljard ha volgens deze Zwitserse Science publicatie, ook uit 2019) is het mogelijk om het areaal bos op aarde te verdubbelen.
Bij deze ruimtebesparing is overigens uitgegaan van het wereld gemiddelde aandeel dierlijke producten in het dieet. Omdat in het westen veel meer dierlijke producten worden gegeten dan in de rest van de wereld (het artikel vermeldt: inwoners van de VS eten 3x meer dierlijke producten dan gemiddeld in de wereld) zal het overschakelen op een veganistisch dieet in een westers land relatief een veel hogere bijdrage leveren.
Amerikanen gebruiken voor hun dieet bijna 2,4x zo veel landbouw areaal als de gemiddelde aardbewoner. Als alle Amerikanen volledig plantaardig gaan eten komt daar maar liefst 90% van beschikbaar voor ander gebruik (bv natuur).
Dus of veganistisch eten nou gezond is of niet. Nu ik weet hoeveel ruimte er onttrokken wordt aan de natuur voor een dieet met dierlijke producten valt het me moeilijk om weer van het veganistische dieet af te stappen.
Reactie plaatsen
Reacties